Veel problemen en processen in de ruimtelijke ordening hebben te maken met het buitengebied of platteland. In dit artikel gaan wij in op enkele thema’s, die bij procedures vaak aan de orde komen en waarmee ik in mijn praktijk bijna dagelijks te maken heb.
Algemeen
Op het platteland spelen veel actuele problemen, zoals landinrichting, mestbeleid, aantasting natuur, waterbeleid, aanleg wegen en recreatie etc. Al deze gebieden zorgen op hun beurt voor aantasting van het buitengebied. Dit vraagt om een goede ruimtelijke ordening. Immers, ruimtelijke ordening betekent afweging van belangen.
Regeling agrarische bebouwing
De wet op de ruimtelijke ordening kent een aantal bepalingen voor de regeling van de agrarische bebouwing. Het bestemmingsplan mag de soort agrarische bedrijven (bijvoorbeeld grondgebonden en niet-grondgebonden) regelen. Ook mag dit plan zich inlaten met de vorm van de bodemcultuur (bijvoorbeeld tuinbouw). Het bestemmingsplan mag ook een vestigingsregeling aangeven, bijvoorbeeld via een zogenaamde blokmethode of via een begrenzing op de plankkaart. In de praktijk komt dikwijls de vraag naar voren wanneer sprake is van een reëel en volwaardig agrarisch bedrijf. Hobby-boeren willen hun hobby zo serieus laten zijn dan zij aanspraak maken op een bedrijfswoning of -loods in het buitengebied. Het bestemmingsplan geeft dan vaak uitkomst of dit kan. De gemeente kan in het bestemmingsplan hiervoor eisen stellen. Vaak gaan de eisen van de gemeente te ver. De gemeente mag bijvoorbeeld niet eisen dat de aanvrager van de vergunning voor de bouw van de bedrijfswoning als boer zijn hoofdberoep uitoefent of het hele jaar in het beroep een volledige dagtaak moet hebben. Mij blijkt dat de rechten vaak niet de hobby-boeren tegemoet komt.
Agrarische hulp-en nevenbedrijven
Ook dit punt komt vaak aan de orde. Een agrarisch nevenbedrijf is een bedrijf met als hoofddoel het bewerken, vervoeren of verhandelen met producten van agrarische bedrijven. Bij een hulpbedrijf ligt het accent op het leveren van goederen en/of diensten aan agrarische bedrijven. In de praktijk zijn toetsingscriteria of de aanwezigheid gewenst c.q. noodzakelijk is, of het bedrijf wordt toegelaten in vrijkomende agrarische bebouwing (is dit niet het geval, dan is vestiging van dat bedrijf problematisch). Verder is van belang dat die bedrijven geen industrieel karakter mogen hebben en niet te grootschalig mogen zijn. Vaak blijkt dat de gemeenten met de belangen van de exploitant, die moet uitbreiden wel rekening wil houden. Echter, de provincie doet hier vreselijk moeilijk over. Ik heb enkele schrijnende gevallen bij de hand gehad, waarbij de gemeente geen probleem maakte. De provincie stelde dat de vestiging maar moest plaatsvinden op een industrieterrein, hetgeen in enkele gevallen gewoonweg niet kon! Ik hoop dat dit snel verandert.
Burgerwoningen in het buitengebied
Het uitgangspunt is steeds geweest en geldt nog dat infiltratie van burgerwoningen in het buitengebied moet worden tegengegaan. De gemeenten en provincie zitten hier vaak wel op één lijn. Een burgerwoning in het buitengebied bouwen is bijna een onmogelijke opgave. Wel is het mogelijk dat een rustende boer die nog enige tijd in het bedrijf wil meewerken bij het bedrijf kan blijven wonen. Dan is het mogelijk extra woonruimte te creëren. Toch geldt ook hier het uitgangspunt dat geen zelfstandige burgerwoning mag ontstaan. De gemeente mag dan zelfs de eis stellen dat de oorspronkelijke toestand wordt teruggebracht.
Vrijkomende agrarische bebouwing
Het aantal bedrijfsbeëindigingen in de agrarische sector neemt steeds meer toe. Dit opent perspectief voor functies en bestemmingen die niet aan het buitengebied zijn gebonden. Denk bijvoorbeeld aan winkels, pensions, paardenfokkerijen en loonbedrijven etc. Zolang het bestemmingsplan nog ongewijzigd is, zal de agrarische bestemming voor veel van de nieuwe functies een belemmering zijn. Toch is het denkbaar dat leegkomende agrarische bebouwing worden gebruikt voor dierenpensions, viskwekerijen, fokkerijen en loonbedrijven. Realisering kan dan plaatsvinden met een vrijstelling. Bestemmingen als antiekboerderijen, restaurants, recreatieboerderijen enzovoorts blijken in de praktijk moeilijk te verwezenlijken.
Voor juridisch advies over bovenstaande kwesties kunt u contact opnemen met één van onze medewerkers.