In vorige artikelen hebben wij aandacht besteed aan de financiële gevolgen van echtscheiding. In dit artikel komen vooral de fiscale gevolgen van echtscheiding aan de orde. Bij een echtscheiding roepen vooral de fiscale consequenties steeds vragen op. Beantwoording van deze vragen zijn van groot belang voor het inkomen en uiteraard ook voor de eigen woning.
Fiscale gevolgen van uit elkaar gaan
Vrijwel altijd moet een nieuwe loonbelastingverklaring worden ingevuld, omdat het belastingvrije bedrag bij het feitelijk uiteen gaan van echtelieden kan wijzigen. Daarmee wijzigt ook de tariefgroepindeling.
De echtgenoot die aan de andere echtgenoot alimentatie betaalt kan verzoeken om vermindering van loonbelasting, zodat minder belasting / premie volksverzekeringen kan worden betaald. Leven partijen feitelijk gescheiden dan volgt een volledig zelfstandige belastingheffing bij de man en de vrouw. Alle inkomsten en aftrekposten moeten apart worden opgegeven.
Het belastingvrije bedrag zal dan wijzigen. Als alimentatie wordt betaald is dat voor de betalende echtgenoot een aftrekpost en voor de ontvangende partij inkomen. Dat inkomen is “belast”.
Eigen woning
Omdat het wonen in een huurhuis voor de belastingheffing weinig betekenis heeft gaan wij hierna uit van een eigen woning (koophuis). Voor de eigen woning geldt een zogenaamde eigen woningregeling. Op basis daarvan moet de huurwaarde worden aangegeven. In die huurwaarde zijn de voordelen, kosten, lasten en afschrijvingen verwerkt. Daarom is voor een eigen woning geen aftrek van (onderhouds)kosten, lasten en afschrijvingen mogelijk. Wel aftrekbaar zijn de lasten van schulden (zoals hypotheek) en kosten van geldleningen en betalingen voor erfpacht, opstal etc. Voor het uit elkaar gaan behoren de inkomsten uit de eigen woning tot het belastbare inkomen van de echtgenoot met het hoogste persoonlijke inkomen. Daarbij is het niet van belang of de woning eigendom is van de beide echtgenoten, alleen van de man of alleen van de vrouw. Zijn partijen op huwelijkse voorwaarden gehuwd en staat de woning op naam van de vrouw, terwijl de man het hoogste inkomen heeft dan behoren de inkomsten uit eigen woning tot het belastbare inkomen van de man! Dit huurwaardeforfait geldt ook na de scheiding. Maar na de scheiding geldt niet meer de regel dat de echtgenoot met het hoogste persoonlijke inkomen de huurwaarde en de aftrekposten aangeeft. Bent u in de loop van het jaar gescheiden dan moet u voor de periode voor de scheiding en daarna afzonderlijk de huurwaarde berekenen. Eerst dient dan de huurwaarde te worden bepaald voor het gehele jaar, dan wordt bepaald welk deel van het jaar u gehuwd was en dan wordt voor dat deel de huurwaarde berekend. Dat deel moet dan worden aangegeven door de echtgenoot die in die periode het hoogste inkomen had. Voor de periode daarna is het van belang na te gaan wie eigenaar van de woning is en tevens eventuele afspraken over wie er in de woning mag blijven wonen. Als die afspraak is gemaakt of in een vonnis van de rechter bekrachtigd of uitgesproken dan is sprake van “bewoning met recht”. Na de scheiding voert de partij die de kosten aan hypotheekrente etc. betaalt die kosten ook werkelijk op. De les is dat in een echtscheidingsconvenant over al deze aspecten een goede regeling noodzakelijk is.
Alimentatie
De alimentatie kan door de rechtbank worden vastgesteld, maar een onderlinge regeling over het te betalen bedrag is ook mogelijk. De alimentatie kan rechtstreeks aan de vrouw worden betaald (gemakshalve gaan wij er van uit dat de man alimentatie betaalt), maar de betaling kan ook plaatsvinden aan de Gemeentelijke Sociale Dienst. Het laatste vindt plaats in een situatie waarin de vrouw (eventueel met de door haar verzorgde kinderen) bijstandsgerechtigd is. De gemeente is dan wettelijk verplicht de aan deze vrouw betaalde alimentatie te verhalen op de man. Als de gemeente een bijstandsuitkering verhaalt op de man dan is dit voor de man ook een aftrekpost. Dit alles geldt ook voor een afkoopsom (een bedrag dat ineens aan de vrouw wordt betaald voor de afkoop van de onderhoudsplicht). Die afkoopsom is voor de vrouw inkomen. Voor de man is de afkoopsom alleen aftrekbaar nadat de officiële scheiding heeft plaatsgevonden. Dus: als partijen alleen duurzaam gescheiden leven of van tafel en bed zijn gescheiden is de afkoopsom niet aftrekbaar.
Alimentatie en eigen woning
Als bij de echtscheiding een van de partijen de woning overneemt dan zal deze overname vaak moeten worden gefinancierd. De lasten van deze financiering beïnvloeden de alimentatie. De rechter neemt de werkelijke woonlasten in aanmerking. Bewoont de onderhoudsplichtige een eigen woning dan zal de alimentatie ook rekening houden met het belastingvoordeel daarvan. De hypotheekrente is immers aftrekbaar. Ook de eigenaarslasten als premie opstalverzekering, eigenaarsdeel OGB, waterschaps- en onderhoudslasten komen in mindering op te betalen alimentatie. Extra woonlasten die het gevolg zijn van financiering van de overbedelingsuitkering (verhoging hypotheek om echtgenoot te kunnen uitbetalen) komen ook in mindering op de draagkracht. Dit heeft tot gevolg dat de onderhouds-“gerechtigde” enigszins moet boeten voor een lagere alimentatie. Maar daar staat dan weer tegenover dat de onderhoudsplichtige niet gedwongen kan worden tot verhuizing. Overigens kan de rechter altijd worden benaderd indien de omstandigheden en daarmee de hoogte van de alimentatie wijzigen. De rechter stelt dan een nieuw bedrag vast. Wijzigen uw omstandigheden dan is het verstandig dit bedrag eens te laten toetsen door een rechtshulpverlener.