De Participatiewet is erop gericht om zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar (bij voorkeur: betaald) werk toe te leiden. De wet voorziet ook in bijstand aan mensen die niet (meer) in staat zijn om zelf volledig in hun levensonderhoud te voorzien.

De Participatiewet is ingevoerd op 1 januari 2015 en vervangt de Wet Werk en Bijstand (WWB), Wet sociale werkvoorziening en een groot deel van de Wajong. De uitvoering van de Participatiewet ligt grotendeels bij de gemeente. In Walcheren hebben de gemeenten een gemeenschappelijke regeling afgesproken. Dat is een instantie die voor de Walcherse gemeenten deze wet uitvoert. Die instantie heet Orionis (betekenis: een jonge ster die steeds feller gaat stralen, kennelijk als beeld om mensen zonder werk en inkomen vooruit te helpen, weer te laten stralen).

Als bijstandsgerechtigde kunt u financiële hulp krijgen van uw gemeente. U hebt dan recht op een aanvulling van uw inkomen. Hiermee stijgt uw inkomen tot aan de bijstandsnorm die voor u geldt. Daarnaast kan de gemeente hulp bieden in de zoektocht naar een baan.

Als bijstandsgerechtigde hebt u wel verplichtingen, zoals: een arbeidsverplichting, u moet aangeboden werk aanvaarden en zien te behouden; u moet zich op verzoek inschrijven bij een uitzendbureau; wilt u verhuizen, dan moet u vooraf actief werk zoeken in de gemeente waar u naartoe wilt verhuizen; u moet bereid zijn om maximaal 3 uur per dag te reizen als dit nodig is om werk te krijgen; u moet bereid zijn om te verhuizen als het niet mogelijk is om binnen 3 uur reizen per dag werk te vinden. Maar wel ergens anders voor tenminste een jaar met een beloning tenminste net zo hoog als de bijstand; u moet er alles aan doen om benodigde kennis en vaardigheden te verkrijgen en te behouden; u moet meewerken aan de ondersteuning die uw gemeente u oplegt of aanbiedt gericht op arbeidsinschakeling;

Voldoet u niet aan deze plichten? Dan moet Orionis  uw bijstandsuitkering verlagen. Intrekking van de uitkering is dan ook mogelijk. Valt u niets te verwijten? Dan mag de gemeente dit niet doen. Uw gemeente moet rekening houden met uw persoonlijke omstandigheden.

Vrijgesteld van de arbeidsplicht zijn: alleenstaande ouders met de volledige zorg voor 1 of meer kinderen tot 5 jaar. Zij moeten hiervoor wel een verzoek indienen bij hun gemeente. Wel moeten zij gebruik maken van de voorzieningen van de gemeente, gericht op arbeidsinschakeling en mensen die niet kunnen werken (duurzaam en volledig arbeidsongeschikten).

U moet meewerken aan uw re-integratie. En zich houden aan afspraken om zo snel mogelijk weer betaald werk te krijgen. Uw gemeente mag u bijvoorbeeld vragen om bestaande vaardigheden op peil te houden. Of om nieuwe vaardigheden te leren. Of om te gaan werken met behoud van uitkering. Voldoet u niet aan deze plicht? Dan kan Orionis uw bijstandsuitkering verlagen of intrekken.

Belangrijk is de inlichtingenplicht. Als u hieraan niet voldoet, gaat het vaak mis en trekt Orionis de uitkering in. U moet Orionis informeren over: u gaat werken en ontvangt inkomsten; u ontvangt vermogen; u wilt een studie volgen; u wilt vrijwilligerswerk doen; u gaat verhuizen; uw leefsituatie verandert (samenwonen, een scheiding, in- of uit verhuizende kinderen) of u wilt met vakantie.

Is vakantie mogelijk? Ja, u mag maximaal 28 dagen per jaar (inclusief weekenden) met behoud van bijstand in het buitenland verblijven. U moet uw vakantie – ook al blijft u in Nederland – wel eerst melden en bespreken met uw contactpersoon bij de gemeente. De gemeente beoordeelt dan of u met behoud van uw bijstandsuitkering op vakantie mag en voor hoe lang.

Wij maken als advocatenkantoor veel procedures mee waarin Orionis de uitkering intrekt, omdat de bijstandsgerechtigde de verplichtingen die we net noemden niet naleeft. Als dat gebeurt moet u direct bezwaar laten aantekenen. Uiteraard zijn wij hierin gespecialiseerd en hebben een ruime en jarenlange ervaring in deze kwesties. Wij vragen als het moet ook een spoed-voorziening aan bij de rechtbank.

Een belangrijk punt is het zogenaamde bijstandsverhaal. Bijstand is het vangnet van onze sociale zekerheid. Pas als er geen andere opties zijn, krijgt iemand een bijstandsuitkering. Orionis moet daarom ook nagaan of er recht op alimentatie bestaat. Is dat het geval dan kan bijstandsverhaal op de ex-partner plaatsvinden. De gemeente is zelfs verplicht om na te gaan of er recht op alimentatie bestaat. Ook al hebt u met uw ex afgesproken geen alimentatie te betalen, de gemeente neemt hierover een eigen beslissing. De gemeente kan een zogenaamd ‘verhaalsbesluit’ nemen waardoor de ex-partner (een deel van) de verleende bijstand aan de gemeente moet vergoeden. Ons kantoor staat ook cliënten bij die aan Orionis moeten betalen, omdat Orionis bijstand aan de ex-partner betaalt. Dat zijn vaak lastige procedures, maar wij kunnen, vooral door onze financiële expertise, u hierin goed de weg wijzen.

Hebt u vragen?

Wouters & Wouters Advocaten, Middelburg

Mr. drs. N. (Natasja) Wouters of mr. R. Wouters